Object structure
Title:

Geneza i rola gospodarstw rodzinnych w rolnictwie polskim

Group publication title:

Ekonomia XXI Wieku = Economics of the 21st Century

Title in english:

Genesis and the role of family farms in Polish agriculture

Creator:

Kapusta, Franciszek

Subject and Keywords:

geneza ; gospodarstwa rodzinne ; obszar ; pozarolnicza ; przemiany ; rozwój ; origin ; family farm ; area ; non-agricultural ; transformation ; development

Description:

Ekonomia = Economics, 2013, Nr 2 (23), s. 151-167

Abstrakt:

Pojęcie gospodarstwa rodzinnego funkcjonuje w potocznej mowie od momentu uwłaszczenia chłopów, ale jego definicję wprowadza dopiero Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Stanowi ona, że gospodarstwem rodzinnym jest podmiot, który jest prowadzony przez rolnika indywidualnego, a którego łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha. Gospodarstwa rodzinne na ziemiach polskich przeszły głęboką przemianę pod wpływem czynników: politycznych, ekonomicznych i demograficznych. Celem opracowania jest przedstawienie genezy i roli gospodarstw rodzinnych ze szczególnym uwzględnieniem lat 2003−2009, czyli w warunkach Unii Europejskiej. Opracowanie powstało w oparciu o literaturę oraz informacje statystyczne. Zgromadzony materiał został opracowany i zinterpretowany różnymi metodami, a szczególnie: porównawczą w formie horyzontalnej i wertykalnej oraz statystyczną. Gospodarstwa rodzinne w rolnictwie na ziemiach polskich powstały w wyniku uwłaszczenia chłopów w okresie przechodzenia gospodarki feudalnej w kapitalistyczną, w czasie zaborów i na zasadach ustalonych przez państwa zaborcze. Najwcześniej uwłaszczenie rozpoczęło się w zaborze pruskim (1808 r.), następnie w Galicji (1848 r.), a najpóźniej w Królestwie Polskim (1863 r.). Po I wojnie światowej Sejm trzykrotnie uchwalał ustawy o reformie rolnej: w latach 1919, 1920 i 1925; w ich wyniku nastąpiło dalsze przesunięcie ziemi z gospodarstw obszarniczych do chłopskich i powstanie nowych gospodarstw rodzinnych. Po II wojnie światowej kształtowanie gospodarstw rodzinnych następowało w wyniku dwóch dekretów: o reformie rolnej z 6 września 1944 r. i o zagospodarowaniu Ziem Odzyskanych z 13 listopada 1945 roku. W sumie można stwierdzić, że do 1949 r. ukształtowały się zręby ustroju rolnego i struktury agrarnej w Polsce. Rok 1950 w wyniku Spisu Powszechnego dostarcza nam informacji o stanie gospodarstw rodzinnych, co pozwala czynić porównania ich dalszych zmian. Późniejsze zmiany gospodarstw rodzinnych dokonywały się pod wpływem niejednolitej polityki państwa: regresu w latach 1950−1956, odrodzenia w latach 1956-1960, słabnięcia ekonomicznego do 1970 r., a następnie rekonstrukcji tych gospodarstw do 1989 roku. Duże zmiany w funkcjonowaniu tych gospodarstw nastąpiły na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. w wyniku: przejścia gospodarki z centralnie planowanej na rynkową, rozwiązania Państwowych Gospodarstw Rolnych i przepływu ich zasobów do gospodarstw rodzinnych oraz zmniejszania zasięgu gospodarki spółdzielczej w rolnictwie. Nowy impuls dla tej gospodarki przyniósł okres przedakcesyjny i po akcesji do Unii Europejskiej: dopłaty do produkcji rolnej, kwotowanie produkcji niektórych produktów rolnych, wzrost konkurencyjności w wyniku otwarcia rynków rolnych na produkty zagraniczne. W tych warunkach następuje rozwój gospodarstw rodzinnych pod względem ekonomicznym przy malejącej ich liczbie, upraszczanie nakładów i produkcji oraz rozwój specjalizacji produkcji. Występują wahania w udziale gospodarstw rodzinnych w wytwarzaniu poszczególnych produktów; zwiększa się ich rola w wytwarzaniu większości produktów. Wyjątek stanowią: uprawa ziemniaków, hodowla trzody chlewnej, produkcja żywca rzeźnego oraz produkcja jaj kurzych. Współcześnie gospodarka rodzinna przechodzi proces adaptacji do warunków Wspólnej Polityki Rolnej i Rozwoju Obszarów Wiejskich UE, korygowanych uwarunkowaniami krajowymi

Publisher:

Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Place of publication:

Wrocław

Date:

2013

Resource Type:

artykuł

Format:

application/pdf

Language:

pol

Relation:

Ekonomia = Economics, 2013, Nr 2 (23)

Rights:

Wszystkie prawa zastrzeżone (Copyright)

Access Rights:

Dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku

Location:

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

×

Citation

Citation style: