Title:

Zgoda czy brak sprzeciwu. Wiedza na temat oświadczenia woli i obowiązujących przepisów prawnych w zakresie przeszczepiania narządów w Polsce

Group publication title:

Zeszyty Naukowe Collegium Witelona

Title in english:

Consent or no objection. The current knowledge on the declaration of will and applicable legal provisions in the field of organ transplantation in Poland

Creator:

Michalska, Weronika ; Jandy, Weronika ; Sadaj-Owczarek, Kamila

Contributor:

Kowal-Orczykowska, Anna. Redakcja

Subject and Keywords:

transplantacja narządów ; oświadczenie woli ; akty prawne dotyczące transplantacji narządów ; zgoda domniemana ; śmierć mózgu ; organ transplantation ; declaration of will ; legal acts concerning organ transplantation ; implied consent ; brain death

Description:

Zeszyty Naukowe Collegium Witelona, nr 46(1)/2023, s. 11-25

Abstrakt:

Transplantacja narządów jest jedyną uznaną metodą leczenia schyłkowej niewydolności narządów. Z danych Poltransplantu wynika, że codziennie średnio 15 chorych umiera, nie doczekawszy przeszczepu 1. Przez pojęcia transplantacja (od łac. transplantare – co oznacza „szczepić”, „przesadzać”) rozumie się zabieg przeniesienia komórek tkanek lub narządów w obrębie jednego organizmu lub między kilkoma organizmami żywymi. Dawcą narządu może zostać żywy człowiek, wówczas pobranie takie nazywamy – ex vivo, bądź osoba zmarła, wtedy nazywane jest pobraniem – ex mortuo 2. Ze względu na typ dawcy narządów wyróżnia się następujące rodzaje przeszczepów: przeszczep od dawcy zmarłego oraz przeszczep tzw. rodzinny, czyli od dawcy żywego. W przypadku dawcy żywego przeszczepić można wyłącznie jedną nerkę lub fragment wątroby, wtedy biorcą może być wyłącznie biorca pediatryczny. Zgodnie z Ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (rozdział 3 zatytułowany „Pobieranie komórek, tkanek lub narządów od żywych dawców”) pobranie narządu od żywego dawcy musi zostać poprzedzone niezbędnymi badaniami lekarskimi ustalającymi, czy ryzyko zabiegu nie wykracza poza przewidywane granice dopuszczalne dla tego rodzaju zabiegów i nie wpłynie w istotny sposób stanu zdrowia dawcy 3. W przypadku pobrania narządów od dawcy zmarłego – z chwilą uznania chorego za zmarłego i z chwilą komisyjnego stwierdzenia śmierci mózgu – zasadniczym celem dalszej opieki nad potencjalnym dawcą narządów jest zapewnienie właściwej funkcji narządów mogących być przedmiotem transplantacji, pod warunkiem że zweryfikowano (dokonano autoryzacji pobrania narządów), czyli zmarły nie zgłosił sprzeciwu na pobranie narządów za życia 4. Warto podkreślić, że proces orzekania śmierci mózgu następuje wedle jasnych i transparentnych przepisów prawa, zaś zmarłego – jako potencjalnego dawcę narządów można rozpatrywać wyłącznie po jego śmierci. Procedura stwierdzenia śmierci mózgu nie może być kojarzona zatem z pobraniem narządów. To, czy do pobrania narządów dojdzie po śmierci, decyduje wiele czynników, a pierwszym jest doprowadzenie do tzw. autoryzacji pobrania narządów, czyli określenia, czy zmarły nie zastrzegł sobie za życia sprzeciwu na pobranie narządów. Kolejnym czynnikiem, który uniemożliwia pobranie narządów od zmarłego, są czynniki medyczne. Od jednego zmarłego dawcy narządów pobrać można dwie nerki, serce, trzustkę, wątrobę, dwa płuca, jelito, narządy twarzy i szyi, tkanki: rogówki, powięzie, zastawki, kości oraz naczynia.

Publisher:

Wydawnictwo Collegium Witelona Uczelnia Państwowa

Place of publication:

Legnica

Date:

2023

Resource Type:

artykuł

Resource Identifier:

doi:10.5604/01.3001.0053.8724

Language:

pol

Relation:

Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy ; Zeszyty Naukowe Collegium Witelona ; Zeszyty Naukowe Collegium Witelona, nr 46(1)/2023

Rights:

Wszystkie prawa zastrzeżone (Copyright)

Access Rights:

Dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku

Location:

Collegium Witelona Uczelnia Państwowa ; Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy